Jak uczyć dziecko samodzielności?

Samodzielność. To słowo może w równym stopniu cieszyć, przynosić ulgę, co napawać lekkim strachem. To jednak niezwykle ważna kompetencja, dzięki której Twoje dziecko będzie szczęśliwszym człowiekiem. Jak rozwijać samodzielność dziecka?

5 sposobów na rozwój samodzielności u dziecka

Istnieje wiele metod rozwijających samodzielność u dziecka. Nie wszystkie sprawdzą się tak samo dobrze u każdego malucha. Dlatego jeśli zależy Ci, by stopniowo rozwijać samodzielność dziecka, miej dużo cierpliwości, uważności i empatii. Poznaj 5 metod rozwijających samodzielność dziecka. 

Jaki jest najlepszy sposób na rozwijanie samodzielności dzieci? Adekwatne do wieku zadania i obowiązki. Dzieci uczą się samodzielności właśnie poprzez wykonywanie różnych zadań. Przypisz im odpowiednie zadania domowe. Przykład? Pościelenie łóżka, sprzątanie swojego pokoju, zmywanie naczyń lub wykonywanie prostych czynności domowych. Co jest ważne w tej metodzie rozwijającej samodzielność dziecka? Dostosowanie zadań do  wieku i umiejętności dziecka, a także dobranie ich w taki sposób, by z jednej strony były małym wyzwaniem, a z drugiej strony - były osiągalne.
    
Samodzielność dziecka to jednak dużo więcej niż obowiązki. W rozwijaniu tej kompetencji równie ważna jest swoboda podejmowania decyzji. Jak ją wzmacniać? Pozwól dziecku samodzielnie podejmować pewne decyzje w codziennym życiu. Mogą to być proste wybory, takie jak wybór ubrań, jakie chce nosić w danym dniu lub co chce zjeść na śniadanie. Oczywiście wszystko w miarę rozsądku. Niech to będzie wybór z dwóch zaproponowanych przez opiekuna rzeczy, gdyż zbyt szerokie i ogólne propozycje mogą wprawić dziecko w zakłopotanie i trudność w podjęciu decyzji. Co daje ta metoda rozwijająca samodzielność dziecka? Przede wszystkim większą proaktywność, a po drugie - naukę odpowiedzialności za swoje wybory.

Jak jeszcze wspierać samodzielność dzieci? Świetną metodą rozwijającą samodzielność dziecka jest pozwolenie mu na rozwiązywanie problemów. Gdy maluch napotyka trudności lub problemy, rodzice nierzadko mają tendencję do szybkiej interwencji. Postaraj się, w miarę możliwości, raczej zachęcać malucha do samodzielnego rozwiązania problemu. Zachęć je do kreatywnego myślenia i poszukiwania różnych sposobów rozwiązania. Wsparcie jest oczywiście ważne, ale daj dziecku przestrzeń i czas na samodzielne próby. 

Podstawą czwartej metody rozwijającej samodzielność dziecka jest czas. Na co? Na eksplorację! To niezwykle ważne, by w ciągu dnia zapewnić maluchowi bezpieczną przestrzeń do odkrywania świata. Swobodna, kreatywna zabawa, próbowanie różnych smaków przypraw, eksperymenty z materiałami i narzędziami, zaglądanie podczas spacerów do miejsc poza wytyczoną ścieżką - wszystko to rozwija nie tylko samodzielność dziecka, ale także ciekawość świata i kreatywność. Mądre dawanie dziecku przestrzeni na odkrywanie świata, oczywiście pod naszą opieką, pozwoli dziecku upewnić się, że jest bezpieczne. Ukształtuje też prawidłowe i zdrowe podejście do wyzwań i wszelkich nowości w przyszłości, bez postawy lękowej. 

Samodzielność dzieci to także nauka odpowiedzialności. Możesz ją stopniowo zwiększać wraz z wiekiem Twojej pociechy. Za co dzieci mogą być odpowiedzialne? Te starsze - za zarządzanie kieszonkowym, czy planowanie czasu. Te młodsze - na przykład za porządek w pokoju, nalewanie wody do miski dla domowego zwierzaka.
    
Pamiętaj, że nauka samodzielności dziecka powinna być dla niego pozytywną przygodą. Dlatego wspieraj i chwal postępy dziecka. Znajdź dla niego czas, miej cierpliwość i bądź konsekwentna. Kiedy maluch podejmuje próby samodzielności i wykonuje zadania, ważne jest, aby je wspierać i chwalić, także wtedy, gdy coś pójdzie nie po jego myśli. To pozwoli mu nie zniechęcać się i próbować od nowa, ucząc się na poprzednich błędach. Okazuj radość z postępów i doceniaj wysiłek. To zachęci dziecko do kontynuowania samodzielnych działań i budowania pewności siebie.   

Jak zachęcać dziecko do podejmowania własnych decyzji i działań?

Jak wspierać samodzielność dziecka? Prócz powyższych metod, mamy kilka sprawdzonych rad. W tym, jak wspierać samodzielność dziecka, niezwykle ważne jest uważne słuchanie i poszanowanie opinii malucha. Jak taka postawa się objawia? W otwartości na zdanie dziecka; w zadawaniu pytań i realnym braniu pod uwagę tego, co maluch Ci mówi; w nauce wzajemnego szacunku, nawet wówczas, gdy nie zgadzasz się z nim warto o tym porozmawiać, zamiast od razu krytykować. Budowanie takiej atmosfery sprawi, że dziecko, niezależnie od wieku, będzie czuło się ważne i kochane. A to z kolei zwiększy jego motywację do podejmowania własnych decyzji.

W tym, jak wspierać samodzielność dziecka ważne jest także wsparcie eksperymentowania. Czasem to proces trudny, pełen małych wypadków z rozlanym sokiem, czy rozbitym talerzem... Zachęcaj jednak malucha do poszukiwania rozwiązań na własną rękę. Nauka na własnych błędach przy wsparciu rodzica to kluczowa kwestia rozwoju. Nie wyręczamy dziecka i nie proponujemy gotowych rozwiązań. Ważne jednak, by dziecko wiedziało, że jesteś blisko, aby pomóc, jeśli tego potrzebuje.

Na koniec tego wątku warto dodać, że nic tak nie blokuje rozwoju samodzielności, jak brak cierpliwości. Rozwój tej umiejętności to proces, który wymaga czasu. To ciągła nauka, podczas której maluch powinien nie tylko czuć się bezpiecznie, ale także wiedzieć, że na błędach można się uczyć. Z czasem będzie ich coraz mniej!

Jak budować pewność siebie u dziecka poprzez rozwijanie samodzielności?

Co daje samodzielność dziecka? Daje mu poczucie sprawczości, pewność siebie, a także umiejętność wychodzenia z małych i większych porażek z podniesioną głową. Jak budować pewność siebie u dziecka?

Zachęcaj je do podejmowania decyzji i wyrażania własnego zdania. To pomoże mu poczuć, że ma wpływ na swoje życie, a także wzmocni umiejętność podejmowania decyzji.

To, co daje samodzielność dziecka, jest nieocenione dla wczesnego rozwoju, a także tego, jak będzie wyglądało życie Twojego dziecka, gdy dorośnie. W nauce samodzielności i budowania pewności siebie ważne jest to, by zachęcać dziecko od najmłodszych lat do zadawania pytań, myślenia krytycznego i odkrywania własnych zainteresowań.

Jednym z najważniejszych efektów nauki samodzielności jest budowanie zdrowej komunikacji z maluchem. Samodzielność rodzi się na pewnej bazie - w otwartej atmosferze, w której jest miejsce na komfortowe wyrażanie swoich myśli i uczuć.

Jakie zadania można powierzyć dziecku, aby rozwijało samodzielność?

Samodzielności nie da się nauczyć inaczej niż w praktyce. Dlatego ważne jest, by dzieci miały swoje obowiązki.

W nauce samodzielności dziecka 3-letniego mogą pomóc takie zadania jak:
●    porządki po zabawie, np. wrzucanie zabawek do pudełka;
●    wrzucanie brudnych ubranek do kosza na bieliznę;
●    ubieranie się.

Starsze dzieci mogą już mocniej zadbać o porządki w pokoju, utrzymywać w czystości biurko, a także składać ubrania i chować je do szafy, wynosić śmieci lub odstawić naczynia do zmywarki, wyprowadzić psa na spacer. Dobrze jest usiąść całą rodziną przy stole i poprzez wspólną dyskusję i zabawę stworzyć grafik kto za co jest odpowiedzialny. Niech dziecko samo zaproponuje jakie obowiązki chce przyjąć na siebie. To pozwoli na większą odpowiedzialność i konsekwencję w jego wykonywaniu. Taki grafik w postaci rysunkowej można zawiesić w widocznym dla każdego miejscu, np. na lodówce. 

Inne ważne zadanie to oczywiście samodzielne jedzenie dziecka. Pierwsze eksperymenty samodzielnego jedzenia dziecka mogą rozpocząć się już od około 9 miesiąca życia. Starsze maluchy mogą jeszcze mocniej pomóc podczas posiłków - nie tylko samodzielnie jeść, ale także mieszać składniki podczas gotowania, nakładać jedzenie na talerz, czy zmywać naczynia.

Szukasz innych inspiracji na rozwijanie samodzielności u młodszego dziecka? Samodzielność dziecka 3-letniego możesz wzmacniać, angażując go w wykonywanie prostych prac domowych, takich jak podlewanie kwiatów. Oczywiście bądź obecna podczas tych prób!

Przejdźmy do jeszcze jednego ważnego zadania, czyli dbania o higienę osobistą. Wspieranie samodzielnego mycia dziecka jest ważne dla jego rozwoju. Jak wspierać samodzielność dziecka 3-letniego w myciu?

●    Udzielaj instrukcji i demonstruj. Weź do ręki ulubione kosmetyki dla rodziny i pokaż dziecku, jak prawidłowo myć różne części ciała, np. ręce, twarz, włosy, zęby. Możesz to robić, myjąc się razem z dzieckiem i opisując każdy krok w zrozumiały sposób.
●    Stwórz przyjazne środowisko. Upewnij się, że w łazience znajdują się kolorowe i bezpieczne kosmetyki dla dzieci. Dostosuj także miejsce mycia, aby było dostępne dla dziecka, np. umieść krzesełko lub podnóżek, aby mogło łatwo dotrzeć do umywalki lub lustra.
●    Daj dziecku swobodę. Pozwól mu wybrać swoje artykuły higieniczne, takie jak szczoteczka do zębów czy ulubione mydło dla dzieci Umyj Rączki Bambino o przyjemnym zapachu. Zobacz również nasze porady: Nauka mycia rąk: jak nauczyć swoje dziecko myć ręce? 
●    Wprowadź rutynę. Określ najważniejsze pory dnia i momenty, w czasie których dbacie o higienę. 
●    Chwal postępy. Pochwal dziecko, gdy np. samodzielnie umyje ręce bez przypomnienia lub wykonuje kolejne kroki w myciu zębów.

Przeczytaj także: Nauka samodzielnej kąpieli w 3 krokach

Dla rodziców starszych dzieci ważnym aspektem budowania samodzielności u dziecka będzie kwestia tego, kiedy pozwolić na samodzielne wyjście dziecka ze szkoły. Zgodnie z prawem, dziecko może przebywać bez opieki powyżej 12 roku życia. To jednak nie oznacza, że od tego momentu każde dziecko będzie gotowe na taką samodzielność. Decyzja o pozwoleniu na samodzielne chodzenie i powroty ze szkoły zależy od wielu czynników. Weź pod uwagę przede wszystkim dojrzałość dziecka, warunki bezpieczeństwa, dystans od szkoły, a także wsparcie nauczycieli, innych rodziców i dzieci. Pamiętaj, że nie ma jednej odpowiedzi na to, kiedy samodzielne wyjście dziecka ze szkoły jest odpowiednie. Przed podjęciem decyzji przeprowadź rozmowę z dzieckiem. Z empatią i na spokojnie oceń jego gotowość. Podczas rozmowy omówcie wspólnie zasady bezpieczeństwa, procedury i zachowania w trudnych i nagłych sytuacjach. 

Jak unikać nadopiekuńczości i wspierać rozwój niezależności u dziecka?

Wiesz już, jak rozwijać samodzielność dzieci. W temacie, jak uczyć dzieci samodzielności ważne jest nastawienie i otwartość rodzica. Nierzadko mamy tendencję do nadopiekuńczości, która w zasadzie więcej szkodzi dziecku, niż mu pomaga.

Jak unikać nadopiekuńczości?

Daj sobie czas i przestrzeń na emocje własne. W procesie tego, jak uczyć samodzielności, ważne jest zarówno dziecko, jak i Ty. Dlatego dbaj o siebie, pamiętaj o chwili relaksu i staraj się przypominać sobie o tym, że nadopiekuńczość i wyręczanie dziecka, chociaż nierzadko jest pierwszą reakcją, nie jest dobre dla rozwoju malucha. We wzmacnianiu własnej cierpliwości pomogą Ci chwile przerwy, na przykład pod prysznicem z delikatnym i przyjemnie pachnącym olejkiem pod prysznic o zapachu jaśminu.

Wpływ samodzielności na rozwój dziecka: Dlaczego warto?

Marzysz o tym, by samodzielna egzystencja dziecka była pełna pozytywnych chwil, osób i przygód? Chcesz, by Twój maluch, gdy dorośnie, stał się pewnym siebie, kreatywnym człowiekiem? A może Twoje dziecko wchodzi w okres nastoletni, a Ty zastanawiasz się, czy w tym wieku samodzielne podróżowanie dziecka z kolegami, na przykład podczas wycieczek rowerowych, jest bezpieczne? 

Na każdym etapie życia dziecka warto wspierać jego samodzielność. Krok po kroku dawaj dziecku przestrzeń na to, by poznawać świat. Dlaczego warto to robić? Ponieważ stopniowe wzmacnianie samodzielności u dziecka ma długoterminowe korzyści. Rozwój samodzielności wspiera kreatywne myślenie, daje dziecku poczucie autonomii i zdrowej niezależności. Ponadto wzmacnia pewność siebie, a z drugiej strony - uczy odpowiedzialności i konsekwencji swoich działań. Nieodzownym elementem samodzielności są obowiązki. Dlatego dając dziecku coraz większą autonomię, uczysz go samodyscypliny, planowania i ustalania priorytetów. Wysoka samodzielność sprzyja także rozwojowi umiejętności społecznych i komunikacyjnych oraz wzmacnia rozwój emocjonalny, intelektualny i fizyczny dziecka. Co jednak najważniejsze - samodzielność to nieodzowna część życia. To umiejętność, która przygotowuje dziecko do samodzielnego funkcjonowania w dorosłym, szczęśliwym życiu.

Czytaj także:
Bunt 2-latka – prawdy i mity 
3-latek w przedszkolu. Jak pomóc maluchowi w adaptacji? 
Jak oswoić lęk przed ciemnością u dzieci?
Jak przygotować dziecko do żłobka? Kilka rad od BAMBINO
Jak nauczyć dziecko dmuchać nosek?
Mamo pozwól mi wybierać