Jak pokonać lęk separacyjny dziecka?

Lęk separacyjny u dziecka oznacza nadmierny strach przed rozstaniem z bliskimi osobami – zwykle rodzicami. W pewnym wieku lęk separacyjny jest naturalnym etapem w rozwoju, choć wciąż może być kłopotliwy dla mamy czy taty. Jak sobie z nim radzić i pomóc zarówno dziecku, jak i sobie, przebrnąć przez ten etap? 

Lęk separacyjny u dziecka – czym jest? 

Zgodnie z ogólną definicją, lęk separacyjny to odczuwanie niewspółmiernego do sytuacji strachu przed rozłąką z bliskimi osobami – u małych dzieci najczęściej z matką, z którą z reguły są szczególnie związane. Lęk separacyjny u niemowląt pojawia się zazwyczaj miedzy 7. a 11. miesiącem życia i jest całkowicie naturalnym etapem rozwoju. Dotychczas pogodny maluch, który uśmiechał się nawet do obcych osób, zaczyna reagować histerycznie, gdy rodzic zniknie z jego pola widzenia lub ktoś inny chce go wziąć na ręce. 

Nierzadko mama czy tata ulegają i chodzą wszędzie z dzieckiem lub podstępem wymykają się z domu, zostawiając zdezorientowanego malca z drugim rodzicem, członkiem rodziny czy opiekunką. Zarówno pierwsze, jak i drugie rozwiązanie nie jest dobre – może przynieść więcej szkody niż pożytku i tylko wzmacniać strach przed rozstaniem. Jak więc postępować z dzieckiem na tym etapie rozwoju? 

Skąd się bierze lęk przed rozstaniem u dzieci? 

Kilkumiesięczne niemowlę jest bardzo silnie związane z rodzicami. Zdaniem psychologów, dla takiego malca on i rodzic stanowią całość – nie potrafi jeszcze oddzielić siebie od drugiej osoby. Gdy część jego „ja” znika, pojawia się niepokój. Niemowlak nie rozumie, że osoba, której nie ma w zasięgu wzroku, znajduje się po prostu w innym miejscu. 

Jak objawia się lęk separacyjny u dziecka? Wśród najczęstszych symptomów wymieniamy: 

• płacz i uczucie paniki przy każdej rozłące z rodzicem, 

• strach przed obcymi – dziecko staje się nieśmiałe i unika kontaktu wzrokowego z innymi, 

• trudności z zasypianiem – sen jest dla malca równoznaczny z rozłąką, 

• utratę apetytu. 

Ile trwa lęk separacyjny? To kwestia indywidualna. Zwykle zaczyna on zanikać około 2. roku życia, ale zupełnie normalnym zjawiskiem jest też lęk separacyjny u dzieci starszych – nawet czterolatków. Zanim maluch zrozumie, że nic złego się nie dzieje, gdy rodzic znika z pola widzenia, może więc upłynąć trochę czasu. Co jednak można zrobić, by nie były to miesiące czy lata wypełnione płaczem i atakami histerii? 

Lęk separacyjny – jak sobie radzić? 

Lęk separacyjny u rocznego dziecka czy 2-latka może przejść niemal niezauważenie. Jak to możliwe? Warto, by od początku – oczywiście w miarę możliwości – opiekowały się nim różne osoby. W ten sposób maluch przyzwyczai się, że czasem zostaje tylko z tatą, babcią czy opiekunką. Gdy dziecko zacznie raczkować, dobrze jest pozwalać mu na pewną swobodę, oddalanie się od siebie i samodzielne poznawanie świata – nie tylko na rękach rodzica. 

Należy przy tym unikać ukradkowego wymykania się z domu – wzmocni to jedynie strach przed nagłym zniknięciem rodzica i sprawi, że tęsknota dziecka za mamą czy tatą będzie silniejsza. Zamiast uciekania się do postępów, lepiej pożegnać się z maluchem i powiedzieć mu, kiedy wrócimy – na przykład po obiedzie czy bajce. Rozstanie z dzieckiem nie powinno także trwać zbyt długo, nawet jeśli malec zaczyna płakać. 

Osoba, która będzie opiekować się dzieckiem podczas naszej nieobecności, nie powinna zbytnio rozczulać się nad nim po naszym wyjściu. Zamiast tego lepiej zająć je czymś ciekawym – zorganizować ciekawe zabawy ruchowe lub kreatywne, a jeśli to czas na wieczorne mycie, przetestować jeden ze sposobów na zabawę z dzieckiem w kąpieli. W drugim przypadku warto zadbać również o odpowiednie kosmetyki do kąpieli dobrane do wieku malca, które sprawią, że codzienna kąpiel będzie znacznie przyjemniejsza. 

Dla najmłodszych, kilkumiesięcznych szkrabów najlepsze są kosmetyki dla niemowląt, jak płyn do kąpieli Bambino czy żel do mycia ciała i włosów 2w1. Przy starszych pociechach śmiało można sięgać już po kosmetyki dla dzieci, które zachwycą maluchy choćby możliwością tworzenia piankowych kształtów w kąpieli. Świetnym rozwiązaniem mogą okazać się też kosmetyki dla rodziny Bambino z kroplą legendarnej oliwki, których mogą używać wszyscy domownicy, już od 3 roku życia. 

Jak jeszcze można zniwelować lęk separacyjny? Spróbujcie do tego podejść jak do zdobywania nowych umiejętności, stosując metodę małych kroków: 

• gdy rodzic wychodzi z pokoju, w którym przebywa dziecko, niech wciąż do niego mówi – w ten sposób da mu do zrozumienia, że wciąż jest blisko, mimo że go nie widać; 

• jeśli mama przygotowuje się do powrotu do pracy po dłuższym urlopie, należy zacząć przyzwyczajać malca do nowej formy opieki; 

• przy każdym rozstaniu rodzic powinien tłumaczyć dziecku, dokąd wychodzi i kiedy wróci; 

• nie należy przedłużać pożegnań ani wracać do domu tylko dlatego, że maluch płacze; 

• rodzic nie powinien okazywać zdenerwowania – może to potęgować lęk przed rozstaniem u dziecka. 

Lęk separacyjny u niemowląt jest naturalnym etapem ich rozwoju – zazwyczaj pojawia się między 7. a 11. miesiącem i trwa do około 2. roku życia. Co robić, gdy dziecko tęskni za mamą lub tatą? Kluczowe jest wzmocnienie w maluchu poczucia bezpieczeństwa oraz zapewnienie go, że nic złego się nie dzieje, gdy rodzica nie ma w zasięgu wzroku. Stosując właściwe podejście, na pewno będziecie w stanie wypracować trudności, a rozstania z każdym dniem będą przychodziły Wam coraz łatwiej.